Η Παλαιά Μητρόπολη της Βέροιας συγκαταλέγεται στους μεγάλους επισκοπικούς ναούς, που οικοδομήθηκαν στη Μακεδονία κατά τη μέση βυζαντινή περίοδο, και ειδικότερα στον 11ο αιώνα. Στην κτητορική επιγραφή, που βρίσκεται χαραγμένη στο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου, αναφέρεται ο επίσκοπος Νικήτας, ο οποίος τοποθετείται χρονολογικά στο δεύτερο μισό του 11ου αιώνα. Αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μεσοβυζαντινές Βασιλικές των Βαλκανίων. 

διαίτερα σημαντικός είναι ο σωζόμενος ζωγραφικός διάκοσμος του μνημείου, ο οποίος πραγματοποιήθηκε σε διάφορες περιόδους. Με εξαίρεση την παράσταση του Χριστού Χαλκίτη στη δυτική πρόσοψη του βόρειου πεσσού του ιερού, που μπορεί να αποδοθεί στην υστεροκομνήνεια περίοδο, το μεγαλύτερο μέρος του διακόσμου χρονολογείται στο 13ο αιώνα και, ειδικότερα, στις περιόδους 1215/6-1224/5 και 1270-1290. Οι τοιχογραφίες, που κοσμούν τον ανατολικό τομέα του βόρειου κλίτους, ανάγονται στο 1320.

Στη Βόρεια πλευρά του κτηρίου σώζεται μιναρές από την εποχή που οι Οθωμανοί μετέτρεψαν τον ναό σε τζαμί (Hunkar-camii του νικητή σουλτάνου).

Στο κοντινό πλατάνι οι Τούρκοι κρέμασαν τον εθνομάρτυρα Μητροπολίτη της Βέροιας, Άγιο Αρσένιο, γεγονός που μνημονεύει και η σχετική επιγραφή.